Քիմիա

1. Տվեք հարաբերական ատոմային զանգվածի սահմանումը:

Հարաբերական ատոմային զանգվածը ցանկացած նյութի մեկ ատոմի զանգվածն է բաժանված զ. ա. մ. (զանգվածի ատոմային միավոր) – ի վրա:

1. Մեկնաբանե՛ք Ar(ֆտոր) = 19 հավասարությունը:

Այս հավասարությունից հասկանում էինք, որ Ֆտոր նյութի մեկ ատոմի զանգվածը 19 անգամ մեծ է զ. ա. մ. – ից: 19 – ն Ֆտորի հարաբերական ատոմային զանգվածն է:

1. Հաշվե՛ք հետևյալ երեք տարրերից յուրաքանչյուրի ատոմի իրական զանգվածը՝ mo-ն.

ա) Ar(բոր) = 11

բ) Ar(ցինկ) = 65

գ) Ar( պղինձ )= 64

4. Հաստատե՛ք հետևյալ պնդումների ճշմարտացիությունը քիմիական տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածների վերաբերյալ.

ա) ցույց է տալիս, թե տվյալ տարրի ատոմի զանգվածը քանի անգամ է մեծ ածխածնի ատոմի զանգվածից,

բ) չափողականություն չունեցող մեծություն է,

գ) ցույց է տալիս, թե տվյալ տարրի ատոմի զանգվածը քանի անգամ է մեծ ածխածնի ատոմի զանգվածի 1/12 մասից,

դ) ճիշտ արժեքները տրված են պարբերական համակարգում,

Ինքնաստուգում

1)Ի՞նչ անվանում են ստացել բնությունն ուսումնասիրող գիտությունները.

1. պատմական
2. հումանիտար
3. բնագիտական
4. իրավագիտական

2)Ո՞ր շարքում են թվարկված միայն ֆիզիկական մարմիններ.

1. գիրք, մեխ, ալյումին
2. սեղան, գրիչ, տետր
3. երկաթ, բաժակ, ոսկի
4. քացախ, դույլ, աղ

3)Թվարկված երևույթներից ո՞րը ֆիզիկական չէ.

1. ճոճանակի շարժումը
2. փայտի այրումը
3. մեքենայի ընթացքը
4. երկրագնդի պտույտը արեգակի շուրջ

4)Ո՞ր մարմինը չի կարելի պատրաստել փայտանյութից.

1. գիրք
2. տուփ
3. մեքենայի շարժիչ
4. դուռ

5)Բացատրե՛ք «ատոմ» բառի իմաստը և տվե՛ք նրա սահմանումը:

Ատոմը հունարեն բառ է և թարգմանաբար նշանակում է անբաժանելի: Ատոմը նյութի փոքրագույն մասնիկն է:

6)Պատկերացրե՛ք, որ ձեր ձեռքին կախարդական փայտիկ է, և դուք փոխարկում եք. 

ա) քարը՝ ավազի,

բ) թթվածինը՝ օզոնի, 

գ) սառույցը՝ գոլորշու։

Ո՞ր դեպքում եք դուք քիմիական փոխարկում կատարել։

1. Սահմանեք ֆիզիկական երևույթ . հասկացությունը: Առաջարկե՛ք առնվազն երկու օրինակ:
   
   Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ նոր նյութեր չեն առաջանում, այլ փոխվում են նյութի ագրեգատային վիճակը, ձևը և չափսերը:
   Օրինակ՝ սառույցի հալվելը, ջրի գոլորշիանալը և այլն:
   
2. Հետևյալ երևույթներից որո՞նք են ֆիզիկական (ընտրությունը հիմնավորե՛ք).
   ա) սառույցի հալվելը 
   բ) ջրի գոլորշիանալը
   գ) պղնձի սևանալը տաքացնելիս
   դ) բաժակի կոտրվելը
3. Սահմանե՛ք քիմիական երևույթ հասկացությունը: Առաջարկե՛ք առնվազն երկու օրինակ:
   
   Քիմիական երևույթները նրանք են, որ նյութի հետ փորձ կատարելիս առաջանում են նոր նյութեր կամ փոխվում են գույնը, կառուցվածքը, հոտը, գույնը, համը և այլն։ Քիմիական երևույթներ են՝ վառելանյութի այրվելը, պղնձի սևանալը տաքանալու ժամանակ, կաթի թթվելը և այլն։
   
4. Հետևյալ երևույթներից որո՞նք են քիմիական (ընտրությունը հիմնավորե՛ք).

ա) ջրի եռալը

բ) արծաթե զարդի սևանալը

գ) երկաթի ժանգոտվելը

դ) կաթի թթվելը

5. Թվարկեք քիմիական ռեակցիաների հատկանիշները: Բերեք օրինակներ:
   Քիմիական ռեակցիաների հատկանիշներն են՝ գույնի, հոտի ու համի փոփոխությունը, էներգիայի անջատումը, կլանումը և այլն:
6. Ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ քիմիական ռեակցիաների ընթանալու համար: Թվարկե՛ք ձեզ հայտնի օրինակները։
   Քիմիական ռեակցիաների պայմաններ՝ ջերմաստիճան, տաքացում և այլն։

Քիմիական տարրերի պատմություն

Be.

Բերիլիումի օքսիդը՝ BeO, հայտնաբերել է Լ․ Վոկլենը 1798 թվականին, քերիչ միներալում։
Բերիլիում որի նշանն է Be, տարրերի պարբերական համակարգի 2-րդ խմբի քիմիական տարր, կարգահամարը՝ 4։ Բնական բերիլումը բաղկացած է միայն ⁹Be կայուն իզոտոպից։ Արհեստականորեն ստացվել են 7-12 զանգվածի թվերով ռադիոակտիվ իզոտոպներ։ Բերիլումը արծաթամոխրագույն, փխրուն մետաղ է, խտությունը՝ 1847,7 կգ/մ³, հալման ջերմաստիճանը՝ 1284 °C, եռմանը՝ 2450 °C, ջերմության լավ հաղորդիչ է։ Բերիլիումի օքսիդը՝ BeO, հայտնաբերել է Լ․ Վոկլենը 1798 թվականին, քերիչ միներալում։

Cl.

Քլոր, քիմիական տարր է, որի նշանն է Cl և ատոմային համարը՝ 17։ Գտնվում Մենդելեևի պարբերական համակարգի 7-րդ խմբի գլխավոր ենթախմբում։ Քիմիական ակտիվ ոչ մետաղ է։ Մտնում է հալոգենների խմբի մեջ։
Այն դեղնականաչավուն թունավոր գազ է, դեղնականաչավուն գույնով, օդից ծանր t_հալ=-101°С, t_եռ=-34°С։ Քլորի մոլեկուլը երկատոմ է: Բնական քլորը հանդիպում է 2 իզոտոպների ձևով ³⁵Cl և ³⁷Cl։ Քլորը շատ ռեակցունակ նյութ է և փոխազդում է բազմաթիվ նյութերի հետ։ Բնորոշ է քլորի փոխազդեցությունը մետաղների, օրինակ՝ նատրիումի, պղնձի, երկաթի և մի շարք այլ մետաղների հետ։

Քիմիա

Սառույցի հալվելը։
Ջրի գոլոշիանալը։
Բաժակի կոտրվելը։
Դրանք ֆիզիկական երևույթներ են, քանի որ փոխվել է նյութի չափը կամ ձև-ը։

Արծաթե զարդի եևանալը։
Երկաթի ժաբգոտվելը։
Կաթի թթվելը։
Դրանք քիմիական երևույթներ են, քանի որ փոխվել է նյութի բաղադրությունը։

Սեպտեմբերի 11-15

Փայտ — մահրճակալ
ալյումին — կաթսա
երկաթ — դուռ
արծաթ — վզնոց
ոսկի — մատանի

Օրինակ՝ վզնոց, դուռ և այլն

Օրինակ՝ աթոռ, սեղան

Մարմին — ջերմաչափ, մոմ, սեղան, դանակ
Նյութ — ջուր, պարաֆին, պղինձ, մատանի, պոլիէթիլեն, ապարանջան, արծաթ, փայտ, երկաթ, ալյումին

Պղնձե լար
Երկաթե պատառաքաղ
Կաշվե գնդակ
Ապակե բաժակ
Պլաստմասե քանոն
Փայտե սեղան

Քիմիա

1. Ֆիզիկան, քիմիան և կենսաբանությունը։

3. Ֆիզիկայի, կենսաբանության և այլ գիտությունների հետ միասին, քիմիան ուսումնասիրում է մեզ շրջապատող բնությունը և օգնում է մարդկանց ճիշտ ապրել այս աշխարհում, բնությունից ստանալ անհրաժեշտը՝ինչքան հնարավոր է նրան քիչ վնաս հասցնելով:

4. Սեղան, աթոռ, մահրճակալ, գրասեղան, պահարան։

5.

Բենզին, գազ, յուղ